21-کؤنمک: هدایت اولونماق، یولا گلمک (آت سونوندا کؤندو)

22-ائیگیل: آسوده خیال (چوخلو چتینلیک چکدیکدن سونرا ائیگیللیگه چیخدیق)

*اوشه­نگن: تنبل، ائیگیل

23-آنینماق: حاضیرلانماق    (ائشیگه چیخمایا آنیندیم.)

24-آبیتماق: بیر زادی بیری­ندن گیزله­ییب ساخلاماق.

25-تورکجه­ده «سَه» دئمک، ایسته­مک آنلامی­ندادیر. فعلی­ن آراسیندا گلمکده­دیر. دیواندا بولجا بؤیله ایشله­نیلیب اؤرنه­یی: 1-اول اَتسه­دی : او اَت ایسته­دی.  2-اَر قاپی آچسادی: اَر قاپی­نی آچماق ایسته­دی. 3-اول سو ایچسه­دی. 4-اَر ائوسه­دی: اَر ائو ایسته­یینه دوشدو. 5-من بوتاق اَیسه­دیم: من بوتاغی ایمه­ک ایسته­دیم.

گونوموز تورکجه­ده «سو+سا+ماق» دئییرکن، بو قورال ایشله­دیلمَکده­دیر.  (قایناق: دیوان)

26-ساوای: آیران­دان ساوای بیر زاد ساتمیر بو آدام/ ائوده من­دن ساوای بیری یوخ/ سن­دن ساوایی بیرین سئومیرم.

27-ساری­: آنام ساری­دان نیگرانام/ او ساری­دان ائوره­گیم ساکیت دئییل/  ائوره­گیم آغریر جانان ساری­دان

سن ساری گون  گؤرمه­دیک و.....

28-توتاش: سیخ، بیتیشیک (توتاش بیر اورمان) سیخ:( سیخ آغاج­لی یئر/فضولی چاتاراق سیخ قاش­لارینی...لیلی­نین عشقینه سالدی مجنونو/ سیخ علاقه) *توتاش باسماق: آلتی­نا آلاراق یئنمک

29-اومسوق: مایوس / اومسوق اولماق: اومسونماق

30-یاوینج: تابع اولان (یاوینجی اولماق: موحتاج اولماق، محکوم اولماق)

31-اؤلچولو: دوشونه­ره­ک، دیققت­لی (اؤلچولو دانیشماق، اؤلچولو داورانماق)

32-اؤینه: کره (ایشه بویورارسان ناخوشام دییر... اؤینه­ده بیر بادیا دوغراما یئیر) (بو درمان بئش اؤینه­لیک دیر)

33-قابال:1- چرچیوه، فریم 2- گونونه بللی میقداردا ایش وئرمه­ک (کؤکن: قاب)

34-دؤشورمه­ک: توپلاماق (لایلون قابلاری قاپی قاپی دؤشوروب ساتیردی)، دریب توپلاماق (قیزلار داغ اتگینده گول دؤشوروللر)

35-دؤنه­ک: جایقین، سؤزونو دوشونجه­سینه سوره­کلی دئییشتیرن

36-یئلَن: (خالچا یئلنی) / (یورقان یئلنی: یورقانین قیراغینا جالاق سالینان شیریخین آدی) / (کاغیذدا یئلن(حاشیه) قویماق)

37-اؤزول: تَمَل، بینؤوره (آنا تربیه­سی اوشاق اوچون اؤزول­دور/ دامین اؤزولو)

(تورکجه­ده «بین»: کؤک، اساس آنلامیندادیر اؤرنه­یی«بین توتماق: کؤک سالماق،...» دئمک­دیر دولایی­سی­لا بین+اؤره: بینؤره اولموش دور)

38-بیراووز: امانت (بیراووز مال)

39-پَتَه: بلگه، بونجاق (کؤکن: بیتمک)

40-کور، اَس: ضرر، زیان

 

(هَسله­مک: گئری چکیلمک( قورخودان یا احتیاط­دان یا ساییره) (حاققین قاباغیندا هسله­دی) (اَسله­مک: 1-اؤنَم وئرمک، آلدیریش ائتمک، ایطاعت ائتمک 2-بیری­سین بایکوت ائتمک، هر هانکی بیر کیمسه­یی اؤزونه بللی ائتمه­دن گؤزه­تله­مک) (اَسَمه: منطیق؟؟؟)

41-سورسات(sürsat): آذوقه، موهوممات،(ق.) وئرگی

42-سوله­مک: قوشون چکمه­ک / سوله­نمک: قوشون ییغماق، قاپی قاپی یئمک گزمک/ سوله­ک: باشی­بوش/ سوله­ین ایت: قودوز ایت

43-اؤزلو: یاپیشقان کیمی (سوواشقان: یاپیشقان- سوواشماق: یاپیشماق (خمیر کیمی اله سوواشیر) (سیویق: رقیق، دورو: سیویق چؤزه­لتی/ سیویق پالچیق) (سیویق ساققیز:؟؟؟)

44-اولاناق: ایمکان (اولاناقسیزلاشماق: ایمکانسیزلاشماق)

45-اولگو: واقعه/ اولای: حادثه

46-بوغ: فرمانده

47-اَسَرمه­ک: باخماق، بسله­مک، یئتیشتیرمک

48-سؤوه: قاپی یادا پنجره چرچیوه­سی

49-سَکمَک: تک یادا ایکی آیاق اوزه­رینده سیچراماق، بیر یئره یادا جیسمه چارپاراق یؤن دییشتیرمه (سکمه: اینگیلیزجه­ده تَب(tab))

50-اَرگَنَه: معدن یئری، معدن

51-سودره­مک(südrəmək): اسریمک، کئفله­نمک

52-یادیمساماق: دانماق

53-اَرگیمک: فیزیک­ده ایستی­دن دولایی قاتی ماده­نین سیوی­یا دؤنوشو

54-دوراقساماق: نه یاپماق یادا نه دئمه­ک گرکتیینی کستیره­مه­یه­رک دوراقلاماق

*دورال: هئپ ائله دوروم­دا و دییشمه­دن قالان، استاتیک

55-اؤگ: هوش، بیلینج (اؤگه: بیلگه)

56-امگه­مَک: کورلوق چکمک، سینسیمک، اینجیمک، اَمَک قویماق

57-ائوریم: تکامل

58-سؤمورمک: ایستعمار ائتمک / سؤمورگه: سؤمورولن اؤلکه

58-بالیق: شهر

59-بالماق: یارماق، یارالاماق

60-بانماق(باندیرماق): قاتلی بیر شئ یی توزلو یا سولو ماده لره باتیریب چیخارماق

61-بؤین(پئیین): داوار دیشکی سی (داوار: آسال آنلامی(مال،دئولت) دیر.)

62-بویوقماق: بوز باغلاماق/ بویوق: دونموش

63-اولاجاق: 1-یازقی 2-قالاجاق یئر، ائو

64-گلمه: یئرلی اولمایان، یاد، اؤزگه

65-ایکیرجیلیک داورانیش

66-تاسلاماق: اؤزونده اولمایان دییری وارمیش کیمی گؤسترمک/ تاسلاق: اؤن چالیشماق

67-قونجوق: جئب (قونجوق تئلفونو: جئب تئلفونو)

68-یاریتماق: تاپشیریلان ایشی لازیمینجا یئرینه یئتیرممک(نه بولبولون یاریتمیش...نه اؤزو یاریمیش گول) (یاریتماز آدام، ایشین سونوج لاری یاریتمازدیر) (یارییب یانسیماق: موتلو اولماق)

69-دئیین: وصیت

70-قوتادماق: موتلو ائتمک

71-بَیتَل: مال حکیمی

72-تاسیم: قیاس، اوساووراراق چیخاریلان بیر دوشونجه یا سونوج

73-تالبینماق: تیسبیرییه دوشمک

74-تالویر: ایوان

75-دیللَشمک: درد یانماق، دیل(سؤز) بیر اولماق (دیللنمه: اعتراض، پروتستو، تظاهرات)

76-دینگ: اوجا/ دینگلمک: اوجاتماق (تورک بایراغی تبریزیمیزده دینگلجک بیر گون)/ دینگیلدمک: بورنو توشونهیئریمک، (یوک...) ییرغالانماق (دینگه: زیروه، دینجلمک اوچون یئر)

77-دوموک: باش قاتما (دوموک اولماق: بیر زادلا باش قاتماق)

78-دؤشلمک: دؤشو ایله وورماق، قاچانی قووالاماق (اوغرونو دؤشلمک) (دؤشلشمک: ساواشماق)

بیر تؤوصیه:

هر زامان دیل دن دیله فرقلی دوشونجه لر اولدوغونا و بو دوشونجه لر دوغرولتوسوندا ترپنمک له سؤز وارلیغینین آرتیریلماسینا اینانمیشام. اؤرنه یی «عجیب و غریب» ایکی سینَده تورکجه ده قارشیلیق وار. «غریب» یاد، گلمه، اؤزگه آنلامیندادیر. «عجیب» همان «تعجب وئریجی» تورکجه ده دؤیوکدورن آنلامیندادیر آنجاق بو ایصطیلاحا قارشیلیق «دویولمامیش، یاپ اؤزگه» دئییله بیلیر. یا باشقا اؤرنکده «اقناع» اقناع> قانع ائتمه، راضی سالما حال تورکجه ده «قانع: قانیق» آما بو سؤزه «دیله توتما» قارشیلیغی اؤنه ریلیر. اقناع> قاندیرما، دوشوندورمک آنلامیندادیر.

79-ایناق: رفیق، گووه نیلیر کیمسه / اینال: شازدا

80-ایگ: ساییری / ایگلنمک: ساییریلانماق / ایگلمک: ساییریلاماق

81-ایزیک: سویون قورولوق دا قالمیش ایزی

82-اؤت: دلیک، دئشیک / اؤتلوک: دلیکلی

83-اؤتکونج: اؤیکو، بوی

84-اؤرتمن: نئوی، تابان

85-اؤلدج: اؤلومه یاخین، اؤلوم له اوز-اوزه

86-اوچ بئی: سینیری قورویان / اوجقار: چوخ اوزاغا دوشموش یئر

87-اوغراش: ساواش، دؤیوش / اوغراش وئرمک: مبارزه ائتمک/ اوغراشی: دوموکلوک، هوبی

88-اوت(Ut): اوتانج

*اؤنه ریلن سؤزجوک لر: ((اؤچمک: اطفاء ائتمک / اؤچورمن: اطفاییه چی/ اؤچورتای: اطفاییه)) ((اؤکمک: ییغماق، یوکلمک/ اؤکمه لیک: آمبار))

89-ایشارماق: ناز ائیلمک، قیر وئرمک

90-شاواق: ایشیق یانسیماسی، اوت آلاوی / شاواق وئرمک: ایشیقین یانسماغی

91-شووه رک: اوزون بویلو یئنی گنج

92-سَلَک: قیتمیر اولمایان، الی آچیق

93-سیمتاماق: اعتنا ائتممک/ (سیمتان: اعتناسیز) /(آذ. سیمیتن: سیرتیق، اوزولو، سیویق)

94-سندیره مک: یئرییرکن دنگه سی پوزولان کیمسه حاققیندا

95-قیزقوت: شیکنجه(سیقینجا) / قیزقورماق: شیکنجه ائتمک / قیزیرقانماق: اسرگه مک، آیاماق

96-قیز: باهالی/ قیزلیق: باهالیق (قیزلار چوخ اؤزن ایله یئتیشتیرلمه لری اوچون مجازا باهالی اولاراق دیلده ایشلنیلمیشدیر.)


جمعه 14 اسفند 1394
بؤلوملر : سؤزجوك,